शोध शिक्षणाचा

पुस्तकाबद्दल

अहिसा, शांतता व स्वातंत्र्य हीच खऱ्या अर्थाने मानव म्हणून जगण्यासाठीची आवश्यक मूल्ये आहेत. ‘शिक्षण संस्थांचे व्यावसायिकीकरण झाले की शिक्षणाचा मूळ उद्देशच रसातळाला जातो’ हे कृष्णमूर्तींचे त्यावेळचे विचार आजच्या परिस्थितीला किती चपखलपणे लागू पडतात हे नव्याने सांगायला नको. शिक्षणाच्या दर्जाच्या मापनाविषयी देखील कृष्णमूर्ती आपला आक्षेप नोंदवतात ते म्हणतात, “आपल्याकडे विविध प्रकारची विषमता आणि असमानता असताना केवळ विद्यापीठांच्या परीक्षेतील यशावरून गुणवत्ता मोजली जाते हे अयोग्य आहे. शिक्षणव्यवस्थेची गुणवत्ता ही केवळ भौतिक सुविधा व परीक्षेतील गुण या
भोवतीच घोटाळत राहते हे योग्य नव्हे.” कृष्णमूर्तींच्या स्वातंत्र्य कल्पनेचा विस्तार करताना संदीपजी अगदी अलीकडील यंत्र युगातील व संगणक युगातील उदाहरणे देतात व खरे स्वातंत्र्य म्हणजे काय हे स्पष्ट करतात . ज्या स्वातंत्र्यात प्रेम आणि प्रज्ञांचा विचार आहे ते खरे स्वातंत्र्य आपणास प्रज्ञाची वाट हवी असेल तर त्यासाठी सत्याची वाट धरावी लागेल सध्याच्या स्पर्धेच्या काळात सातत्याने असे म्हटले जाते की स्पर्धे शिवाय प्रगती होत नाही परंतु या उलट किंवा या स्पर्धेबाबत कृष्णमूर्ती वेगळा विचार मांडतात ते म्हणतात, “विविध प्रकारच्या विषमतेने भरलेल्या या जगात स्पर्धा कोणी कोणाशी व कशासाठी करायची हे निश्चित व्हायला हवे .मुळात ही स्पर्धा का करायची याचे भानही ठेवायला हवे .अन्यथा स्पर्धा हे दुःखाचे फार मोठे कारण बनण्याची शक्यता असते . शिक्षणातून आपल्याला माणूस घडवायचा आहे .शिकलेला माणूस आनंदी असायला हवा .शिक्षण हे आनंद निर्माण करण्यासाठीच असायला हवे. एकमेकांशी तुलना ही कधीच सुख समाधान आणि आनंद देऊ शकणार नाही.”
कृष्णमूर्तीच्या शिक्षण विषयक तत्त्वज्ञानाचा आढावा अत्यंत सुबोध व सुलभ भाषेत आणि मोजक्या पृष्ठांमध्ये सामावण्याचा अत्यंत अभिनंदनीय व यशस्वी प्रयत्न संदीपजींनी केला आहे . हा ग्रंथ शिक्षण क्षेत्रातील प्रत्येकाने व शिक्षण प्रेमींनी अत्यंत गंभीरतेने वाचावा असा आहे . या ग्रंथ निर्मिती बद्दल त्यांचे पुनश्च: अभिनंदन !

– डॉ. ह.ना.जगताप